Opis problemu zdrowotnego
Rak szyjki macicy jest nowotworem złośliwym rozwijającym się z nabłonka pokrywającego szyjkę lub kanał szyjki macicy . Na świecie w ciągu roku rozpoznaje się 500 000 przypadków raka, a ponad połowa chorych umiera. W Polsce rak szyjki macicy jest drugim co do częstości występowania nowotworem narządów płciowych u Kobiet do 45 roku życia. Co roku około 3500 Polek dowiaduje się, że ma raka szyjki macicy, a połowa z nich umiera, bo zgłosiła się do lekarza zbyt późno. Oznacza to, że z dziesięciu Kobiet, u których codziennie wykrywa się w Polsce ten nowotwór, pięć umiera.
Na raka szyjki macicy chorują kobiety młodsze niż na pozostałe nowotwory narządów płciowych. Zachorowalność wzrasta począwszy od 25 – 29 roku życia. Następnie liczba chorych gwałtownie rośnie, osiągając szczyt w grupie pacjentek między 45 a 49 rokiem życia. Niestety, w Polsce systematycznie wzrasta umieralność młodych kobiet z powodu tego nowotworu.
Tendencje spadkowe zachorowalności oraz niską umieralność w krajach rozwiniętych wiąże się z wdrożeniem powszechnej i ciągłej profilaktyki oraz z lepszym dostępem do systemu opieki zdrowotnej. Dlatego kobiety, dzięki regularnym badaniom cytologicznym, mogą zmienić te zatrważające statystyki.
Czynniki ryzyka
Rak szyjki macicy może dotknąć panie bez względu wiek. Zachorować może każda kobieta. Są jednak czynniki, które mogą mieć znaczący wpływ na powstanie i rozwój choroby:
- zakażenie wirusem HPV 16 , 18 , 31 , 33 , 35
- zakażenie pochwy wirusem HSV – 2
- zakażenia patogenami innymi (chlamydie, CMV, EBV, przewlekłe infekcje bakteryjne)
- palenie papierosów
- doustne środki antykoncepcyjne
- promiskuityzm
- immunosupresja
- wielorodność ( szczególnie wczesna )
Na czym polega cytologia?
Badanie cytologiczne pozwala na wczesne rozpoznanie stanu przedrakowego szyjki macicy. Polega ono na mikroskopowej ocenie rozmazu pobranego z tarczy i kanału szyjki macicy. Badanie jest bezbolesne. Lekarz ginekolog lub pielęgniarka stosując specjalną szczoteczkę lub szpatułkę delikatnie pobierają warstwę komórek z powierzchni szyjki macicy. Komórki te są następnie badane pod mikroskopem pod kątem ewentualnych nieprawidłowości.
Program składa się z trzech etapów
Pierwszy i Drugi Etap - Etapy podstawowe
Podczas wizyty u ginekologa lekarz lub położna pobierają materiał do badania, który zostanie wysłany do oceny mikroskopowej. W zależności od wyników, lekarz podejmie decyzję o dalszym działaniu.
Może to być:
- zalecenie ponownego zgłoszenia się na badanie po trzech latach, jeśli wynik jest prawidłowy i brak czynników ryzyka
- zalecenie wcześniejszego badania cytologicznego (po 12 miesiącach) w ramach programu
- w uzasadnionych przypadkach (dotyczy to przede wszystkim Kobiet zakażonych wirusem HIV, przyjmującym leki immunosupresyjne, lub zakażonym typami wysokiego ryzyka HPV)
- skierowanie do odpowiedniej placówki realizującej świadczenia zdrowotne w ramach Etapu pogłębionej diagnostyki programu, jeżeli konieczna jest weryfikacja wstępnego rozpoznania
Trzeci Etap - Etap pogłębionej diagnostyki
Jeżeli na podstawie badań zostaną wykryte nieprawidłowe zmiany, niezbędny jest etap pogłębionej diagnostyki, który obejmuje:
- badanie kolposkopowe
- w przypadku zaistnienia wskazań do weryfikacji obrazu kolposkopowego – pobranie celowanych wycinków do badania histopatologicznego (biopsja), a następnie:
- ocena histopatologiczna pobranego materiału
Po tych badaniach lekarz postanowi o dalszym leczeniu. Będzie się ono odbywało już poza programem, ale nadal u specjalistów, którzy mają kontrakt z NFZ.